W roku 1916 Hugo Steinhaus, uczony (wtedy stosunkowo młody, lecz o sporym już dorobku matematycznym) podczas wieczornego spaceru krakowskimi Plantami usłyszał nagle słowa ,,całka Lebesgue'a”. Dziś całka Lebesgue'a jest jednym z podstawowych pojęć matematyki wyższej, wtedy jednak było to odkrycie ostatnich lat, znane wyłącznie specjalistom. Zaintrygowany Steinhaus podszedł do dwóch młodych krakowian dyskutujących o matematyce. Jednym z nich był Stefan Banach, matematyk-samouk, drugim Otton Nikodym, absolwent studiów matematycznych we Lwowie, nauczyciel matematyki w IV gimnazjum w Krakowie. Okazało się, że młodzi ludzie mają sporą wiedzę matematyczną oraz wieczorami dyskutują o matematyce, spacerując po Krakowie, zwykle z trzecim kompanem, Witoldem Wilkoszem – szkolnym kolegą Banacha, studentem UJ. Steinhaus włączył się do rozmowy. Opowiedział im o problemie, nad którym od dłuższego czasu pracował. Wielkie było jego zdziwienie, gdy kilka dni później Banach przyniósł mu gotowe rozwiązanie.
Banach w 1920 roku wyjechał do Lwowa; stał się później jednym z najsłynniejszych matematyków XX stulecia, najważniejszą postacią lwowskiej szkoły matematycznej; był współtwórcą analizy funkcjonalnej. Steinhaus mawiał, że jego największym odkryciem było odkrycie Stefana Banacha. Nikodym pracował w Warszawie i Krakowie, po II wojnie światowej wyjechał do USA. Wiele ważnych wyników matematycznych jest dziś związanych z jego nazwiskiem. Trzeci z kompanów, Wilkosz, pozostał w Krakowie, uzyskał nominację na profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego; ma wielkie zasługi tak dla rozwoju matematyki, jak i jej upowszechniania i kształcenia młodzieży. Steinhaus wyjechał do Lwowa, po wojnie pracował we Wrocławiu – oprócz odkrycia Banacha ma na swoim koncie liczne doniosłe rezultaty matematyczne, napisał też wspaniałe książki popularyzujące matematykę.
W setną rocznicę najsłynniejszej matematycznej dyskusji na krakowskich Plantach, w okolicy miejsca, gdzie prawdopodobnie owo wiekopomne spotkanie miało miejsce, stanęła upamiętniająca to wydarzenie ławka z figurami Stefana Banacha i Ottona Nikodyma. Teraz każdy może odegrać rolę Steinhausa czy Wilkosza i dosiąść się do słynnych matematyków... Może odwiedzenie ławki przed maturą z matematyki przyniesie szczęście?
Ławkę ufundowała firma ASTOR, a figury Banacha i Nikodyma wykonał wybitny krakowski rzeźbiarz, profesor Stefan Dousa. Nad całością działań czuwał Komitet, powołany przez Dziekana Wydziału Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Skład Komitetu do spraw Ławki Banacha i Nikodyma powołanego przez Dziekana Wydziału Matematyki i Informatyki UJ, prof. dra hab. Armena Edigariana:
Przewodniczący
dr Krzysztof Ciesielski (UJ, Wydział Matematyki i Informatyki)
Członkowie
dr hab. Artur Birczyński (Instytut Fizyki Jądrowej PAN)
dr Danuta Ciesielska (Instytut Historii Nauki PAN)
dr Małgorzata Jantos (UJ, Zakład Filozofii i Bioetyki CM)
prof. dr hab. Jerzy Ombach (UJ, Wydział Matematyki i Informatyki)
prof. dr hab. Piotr Tworzewski (UJ, Wydział Matematyki i Informatyki)
prof. dr hab. Karol Życzkowski (UJ, Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej)
W roku 2019 gipsowy model ławki (w skali 1:1) stanął w specjalnie przygotowanej gablocie w budynku Wydziału Matematyki i Informatyki UJ.
